53 yıllık gümüş objeci Aruş Taş: Devlet koruma altına almazsa 10 yıl sonra gümüş eşya ustası kalmayacak! 1990-2000 yıllarında en parlak dönemini yaşayan gümüş eşya sektörü, bugün var olma mücadelesi veriyor. Son 10 yılda sayıları yüzde 80 oranında azalan gümüş objeciler için özel bir han açılarak koruma altına alınmazsa önümüzdeki yıllarda piyasada bu işi yapacak usta kalmayabilir. 53 yıldır Kalcılar Han’da gümüşçülük yapan Aruş Taş, mesleğin hiçbir dalında yeni usta yetişmediğini belirterek, “Çarşı bölgesi dışında bu mesleği yürütemeyiz, Topkapı’ya varmadan yarı yolda telef oluruz.” dedi.   Nesim AKIN   Yüzyıllardır usta ellerden çıkan, düğün/nişan törenlerinin yanı sıra sofralarımızın süsü gümüş eşyalar, bir önlem alınmazsa 10 yıl içerisinde hayatımızdan çıkabilir. Altın yıllarını rahmetli Turgut Özal döneminde yaşayan gümüş eşya sanatkarları, bugün yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Ağırlıklı olarak Kapalıçarşı Büyük Yeni, Kalcılar, Pastırmacı, Yaldızlı’yla Mercan Han’da faaliyetlerini sürdüren gümüş objecilerdeki kan kaybı son 10 yılda hızlandı.   Gümüş eşyacıların yüzde 80’i kapandı! Yüksek enflasyon ve döviz fiyatlarının baskısı ile tarihi hanlardaki dükkanların el değiştirme sürecinin hızlanması da gümüş eşyacıları çok olumsuz etkiliyor. Örnek vermek gerekirse 1990’lı yıllarda İstanbul’da yaklaşık 250 atölye hizmet verirken, bugün bu sayı oldukça azaldı. Kalcılar Han’da çıraklık ve kalfalık eğitimini aldığı, aynı atölyenin sonra sahibi olan, 53 yıldır gümüş eşya sanatını icra eden Barocco Silver firma sahibi, dövü ustası Aruş Taş, sadece Kalcılar Han’da gümüş eşya atölyeleri ve mağazalarının yüzde 80 oranında azaldığını söyledi.   “1970’li yıllarda mesleğe başladığımızda çok daha iyiydi işlerimiz. Kalcılar Han’ın her tarafı cıvıl cıvıldı, çırak olarak oradan oraya koştururduk. ‘Sıra Odaları’ da sayarsak Han’daki 200’ün üzerindeki dükkanın yüzde 95-96’sı gümüş eşyacıydı. Bugün ise ne yazık ki Han’da sadece 10 mağaza ve 5 atölyemiz kaldı. Meslekte yeni ustalar yetişmediği için emekli olan kapatıp gidiyor. İşlerin azalması nedeniyle bir kısım meslektaşımız da işletmelerine kilit vurarak fabrikalarda işçi olarak çalışıyor. Gümüş kakma ustası oğlum Dikran Taş da bu mesleği bırakarak kuyumculuğa yöneldi.”   Yeni yıl siparişleri için yoğunluktan başımızı kaldıramazdık ‘Tansu Çiller’ döneminde büyük işletmeler için gümüş eşyanın hediyelik olarak vergiden düşürülmesi uygulamasının kaldırılmasıyla meslekte geriye düşüşün başladığına dikkat çeken gümüş eşya ustası Taş, zamanla yaşam kültürünün farklılaşmasıyla gümüş objelere talebin düştüğünü kaydetti.   “5 yıldır vatandaşlarımız evde kullanmadığı gümüş objelerini elden çıkarmaya getiriyor. Gümüşe gençler talep göstermiyor. Günümüzde karı-koca çalıştığından evlerde misafir pek kabul edilmiyor. Dışarıdan hazır yemekle geçiştiriliyor. Bugün bakıyorsunuz evlerde masa sandalye bile pek yok. Yemekler sehpa üzerinde yeniyor. Eskiden evlerde büyük masalar olurdu ve sürekli misafir ağırlanırdı. Çatal kaşık ve bıçakların yanında masadaki şekerlik ve meyvelikler de gümüşten olurdu. Rahmetli Turgut Özal döneminde altın çağımızı yaşadık. Çiller zamanında ise gümüş eşya hediyelikleri; artık vergiden düşürülmeyeceği düzenlemesi getirilince büyük işletmeler, gümüş almaktan vazgeçti. Eskiden yılbaşı siparişlerini yetiştirmek amacıyla 3-4 ay yoğun çalışırdık, 3-4 ay sonrası için de siparişlerimiz olurdu. Şu anda önümüz Yılbaşı; ama bakın hiçbir hareket yoktur.”   10 yıl sonra piyasada usta kalmayacak Dövü ustası Taş, ustalara devletimiz tarafından gerekli desteğin verilmemesi durumunda 10 yıl içerisinde hiçbir branşta gümüş eşyayı işleyecek ustanın kalmayacağına dikkat çekti.   “Hiçbir branşta eleman yetişmiyor. Yeni çırak gelmiyor. Mesleğimizin temel dalları olan kakmacı, sıvamacı ve dökümcülük yapan sadece iki usta kaldı. En genci 65 yaşında, 10 yıl sonra hiçbir dökümcü kalmayacak. Kalcılar Han’da sadece bir kakmacı ustası kaldı.”   Yarı yolda telef oluruz Son dönemde gümüş eşyacıların faaliyet gösterdiği hanlardaki dükkanların el değiştirmesiyle yeni sahiplerin gümüşçülerden taşınmasını talep etmesi, sektörde büyük endişeye neden oluyor. Aruş Taş, devletin ve ilgili belediyelerin sur içinde gümüş eşyacılar için yeni bir yer bulması gerektiğini aksi takdirde mesleğin tamamen bitebileceği uyarısında bulundu.   “Biz, gümüşçüler olarak buradan Topkapı’ya bile gidemeyiz. Tüm hanlarda benzer sıkıntılar var. Bu bölgede devletin bize bir yer göstermesi ya da yapması lazım. Sur içinde sağlam bir yer yapmalı yoksa biz başka yere gidemeyiz. Bu meslek tamamen biter. Meslektaşlarımızın yüzde 10’u bile kalmadı. Ben buradan gidersem atölyemi kapatırım. Bugün bakıyorsunuz semercilerin bile meslek NACE kodu var. Ama, 5 bin yıldır bu ülkede faaliyet gösteren gümüş sanatkarlığının yok. Dünyada gümüş eşya üreten 8 ülkeden biriyiz. Tarihi hanlarımızdan bugüne kadar birçok ülkenin kral, kraliçesi, prensesi ve ünlü film starları gelerek alışveriş yaptı. Gümüş objeler, özellikle kültürümüzün tanıtımı olarak devletimiz tarafından hediye olarak yabancı misafirlerine veriliyor. Biz, atölyelerimizi kapatırsak, 5 bin yıllık kadim kültürümüz biter, yabancı misafirlerimize verdiğimiz hediyeleri ithal etmek zorunda kalırız.”   Ustalar, yurt dışında el üstünde tutuluyor İstanbul Kuyumcular Odası Başkanı Atayık’ın gümüşçülerin sorunlarının çözümü için çaba harcadığını ifade eden Taş, yurt dışında ustalar el üstünde tutulurken ülkemizde gümüşcülere sahip çıkılmadığını belirtti.   “Oda Başkanımız Mustafa Bey ile sürekli iletişim halindeyiz. Meslektaşlarımızın sorunlarını her platformda anlatıyor. Ülkemizde bize sahip çıkan yok. Örneğin; Macaristan’da kakmacı ustalar için özel bir yer yapılmış. Verilen desteklerle üretimlerini sürdürüyor. Bu işi yapan az usta kaldı; ama el üstünde tutuyorlar. Bittikten sonra el üstünde tutsan ne olur. Devletimizin bize sahip çıkılması lazım. Kendi ülkemizde hiç değerimiz yok. İş işten geçtikten sonra kıymetini biliyoruz; ama giden geri gelmiyor.”[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row css_animation="" row_type="row" use_row_as_full_screen_section="no" type="full_width" angled_section="no" text_align="left" background_image_as_pattern="without_pattern"][vc_column][vc_gallery type="image_grid" images="3547" column_number="2" grayscale="no" images_space="gallery_without_space"][/vc_column][/vc_row]