Ajur ustası Miran Balık:
İhracat olmasaydı gümüş eşya sektörü bitmişti!

Gümüş eşya sektörünün ihracat şampiyonu Antik Silver firmasının kurucusu, duayen ajur ustası Miran Balık, gümüş eşya sektörü için ihracatın önemine dikkat çekerek, “İç piyasada birkaç yıldır durgunluk var. İhracat olmazsa gümüş eşya sektörü bitmişti zaten…” dedi.

Mesleğe kaç yaşında, nasıl başladınız?
Mesleğe 1963 yılında 12 yaşımda başladım. Ajur işini eniştem Kirkor Bakırcıoğlu Usta’nın yanında öğrendim. 12 yıl boyunca yanında çalıştım. Tek ustam Kirkor Bakırcıoğlu’ydu, sonrasında kardeşi Hacik Usta ile de çalıştım biraz.

Ajur işinde yeni ustalar yetişiyor mu?
Piyasada 3 ajur ustası kaldı. Ben, çalışanımız Seracettin Daş’a ajur işini öğrettim. Seracettin isterse 10-20 kişiye öğretir. Oğlum Antik Silver’in ikinci kuşak temsilcisi İstepan da bir ara heves etti; ancak işlerinin yoğunluğu nedeniyle öğrenmeye fırsat bulamadı.

Gümüş eşya sektörünün bugününü ve geleceğini nasıl görüyorsunuz?
İç piyasada en az 10 yıldır durgunluk var. İhracat olmazsa gümüş eşya sektörü bitmişti zaten. İç pazarda az da olsa büyük objeler gidiyor; ama küçük objelere talep kalmadı. Bugün bakıyorsunuz nişan ve düğün törenleri için gümüş eşya yerine gümüş olmayan daha pahalı sadece marka olan kaplama alıyorlar.

Bu kadim mesleği geleceği taşımak için neler yapılabilir?
Yeni gençleri bu işe adapte edebilmek için cazibesinin olması lazım. Elimizden geldiğince burayı insanların çalışabileceği bir hale getirmeye çalışıyoruz. Kuyumcular, nasıl düzgün bir sistemle fabrikalarda çalışıyorsa bizde aynısını kurduk. Kendi bünyemizde meslek liseli gençlerimize el işi kakma, kaynak, tesviye ve ajuru öğretiyoruz. Öte yandan, tüm atölyelerimizde merkezi klima sistemi kurduk, cilahaneyi vakumlu yaptık. Servislerimiz var, hastanelerde sıra beklemesinler diye çalışanlarımıza özel sağlık sigortası yaptırıyoruz.

İhracatın gümüş eşyacılar için önemi nedir?
İhracat, gümüş eşyanın olmazsa olmazı haline geldi. Piyasadaki 70-80 firmanın yüzde 90’ı ihracata çalışır. Atölyelerimiz, ihracat işleri azaldığında iç piyasaya çalışır. Yılın belki 1 ayını iç piyasayla kurtarır, kalan 11 ayını ihracattaki müşterilerinin taleplerini karşılar.

Ülkemizden yurt dışına en çok ihraç ettiğimiz objeler nelerdir?
En çok şamdan ve bardak gidiyor.

Bu objelerin ihracatında herhangi bir sorun yaşanıyor mu?
Bu alanda İsrail, bizim rakibimiz. İsrail, Amerika ile özel anlaşmaları ve vergi avantajı nedeniyle 1 koliyi 150 dolara gönderebiliyor. Biz ise gönderimlerde daha yüksek kargo ücreti ödüyoruz. Tek avantajımız; buradan malı sabah verdiğinizde zaman ertesi sabah Amerika’da oluyor. Bizim farkımız; ürünlerimizde el işi ağırlığımız fazladır.

Gümüş eşyacılar olarak en çok hangi ülkelere ihracat yapıyoruz?
En çok Amerika ve İsrail, biraz Kanada ve İngiltere de var.

İç piyasada ne tür ürünler talep görüyor?
Ayna vardı o da bitti. Sadece düz nişan tabakları satılıyor.

Antik Silver olarak kaç yıldır faaliyet gösteriyorsunuz?
Mesleğe 1963’te başladım; ancak Antik Silver’i 1996 yılında kurduk.

Farklı objelerin yanı sıra aynı zamanda koleksiyon olarak da çalışıyorsunuz. Bu koleksiyonlar neler?
Yaklaşık 10 yıldır koleksiyon çalışıyoruz. Koleksiyonlarda daha çok bir bordür üzerinden gidiyor ve o deseni her objeye uyguluyoruz. Böylece, gondoldan tabağa tüm çeşitlerimizi herkes takım olarak alıyor. Şu anda üzerinde çalıştığımız birçok koleksiyon var. Dışarıdan destek verenlerle birlikte toplamda 10 kişiden oluşan tasarım ekibimiz var. 10 kişilik tasarım ekibinde ustabaşılarımız da var. Yeni koleksiyonlar için ayrıca her bölümün ustabaşlarıyla da istişarelerde bulunuyoruz. İmalatta geleneksel el işinin yanı sıra teknolojik cihazları da kullanıyoruz.

Gümüş eşyacıların en parlak yılları hangileri?
1980’lerin sonları, 1990’lar iyi yıllardı. Pandeminin bitmesiyle 2020 yılından şu ana kadar olan dönem ihracat için en parlak dönemdir diyebilirim. Salgın sürecinde lüks olan her şey gibi gümüş eşyaya da talep arttı. Son dönemde ise yakın coğrafyamızdaki olumsuz gelişmeler, ABD seçimleri ve maden fiyatları nedeniyle piyasada bir durgunluk var.

Gümüş eşyada dünyada yerimiz nedir?
Başarılıyız. Gümüş eşyada kalite ve sürüm açısından bakıldığında herhalde lideriz. Antik Silver olarak gümüş ihracatında ikinciyiz. Ancak, ihracat birincisi de takı firmasıdır. İhracatta gümüş eşya kategori eklenirse her yıl birinci oluruz. Mücevher İhracatçıları Birliği, nasıl pırlantacı ile altın takıyı ayırıyorsa bizi de ayırması lazım.

Gümüş eşya sanatımızın geleceğe taşınması için neler yapılabilir?
1-2 meslek lisesi daha kurulmalıdır. İmalatın öğrenilmesi için çocuk yaşta bu işe girmek şart. Bu mesleği 20 yaşında olan birine öğretmek zor. Pres ve tesviye işi verebilirsin; ama adamdan kakma yapmasını, el sanatını öğrenmesini bekleyemezsin.

İstanbul Kuyumcular Odası ve Yönetimi’nin çalışmalarını nasıl buluyorsunuz?
Mustafa Atayık Başkan ve Yönetim Kurulu’nun çalışmalarını çok yakından takip ediyorum. Sektörü çok iyi temsil ediyorlar, çok başarılı buluyorum. Mustafa Başkanımız, her zaman gümüş eşya sektörünün sorunlarıyla da çok yakından ilgileniyor. Meslektaşları için her yere koşturuyor. Destekliyorum, çalışmalarında başarılar dilerim.