Mustafa Atayık başkanlığındaki İstanbul Kuyumcular Odası Yönetimi, kuyumcuların kalfalık ve ustalık eğitimleri sürecini hızlandırmak amacıyla Muhsin Ertuğrul Mesleki Eğitim Merkezi’yle İşbirliği Protokolü imzaladı. Protokole göre esnaf, denklik başvurularını Oda üzerinden de yapılabilecek. İşbirliği uyarınca ustalık, kalfalık beceri sınavları ve e-sınava hazırlık kurları ile usta öğretici yüz yüze eğitimi İKO Mücevher Akademisi atölyeleri ve dersliklerinde yapılması planlanıyor.
İKO’nun üyelerine denklik işlemlerinin yapılmasında (Önceki Öğrenmelerin tanınması yönergesi ) Türkiye’de ilk kez sekreterya görevini üstlenecek meslek odası olacağını belirten Muhsin Ertuğrul Mesleki Eğitim Merkezi MEM Müdürü Şükrü Ayhan, İKO’yla yapılan işbirliğinin diğer meslek odaları için de bir örnek oluşturmasını beklediklerini açıkladı.
Muhsin Ertuğrul MEM’de hangi alan ve dallarda eğitim veriliyor?
Bakanlığımızın kapsama aldığı 33 alan ve 181 dalda kurumumuzda eğitim verilebilir. Öğrencilerimize eğitimleri kadrolu öğretmenlerimiz, ücretli öğretmenler ve usta öğreticilerimizle gerçekleştiriyoruz.
Muhsin Ertuğrul MEM’de hangi eğitimler veriliyor?
Kalfalık-Ustalık Belgesi eğitimi ve Meslek Lisesi Diploması eğitimi veriliyor. Meslek Eğitim Merkezi’ne kayıt olabilmek için en az ortaokul mezunu olmak gerekmektedir. Lise terk olanlar veya lise ve üstü mezuniyet belgesi olanlar da kayıt olabilirler. Kayıt olan öğrenciler “İşletmede Beceri Eğitimi”ne tabidirler. 11.sınıfın sonunda Kalfalık beceri sınavına girip başarılı olanlar kalfalık belgesi alır.12.sınıfın sonunda ustalık beceri sınavına girip başarılı olanlar Ustalık belgesini alır. Öğrenciler her sınıf seviyesinde bakanlığımızın belirlediği fark derslerini alarak bu derslerde başarılı olanlar 12.sınıfın sonunda kayıtlı oldukları alan ve dalda meslek lisesi diplomasını da alırlar. Ustalık Belgesi sahipleri, en az ortaokul mezunu olmaları şartı ile “Diploma Telafi Programı”na katılarak, fark derslerini alıp başarılı olmaları halinde meslek lisesi diploması alabilirler. Merkezi’mizde Usta Öğreticilik Belgesi eğitimi online veya yüz yüze yapılıyor. 4 yıllık MTAL mezunu, İş Yeri Açma Belgesi sahipleri, ön lisans ve üstü mezunlar ve Ustalık Belgesi sahibi olanlar 40 saatlik İş Pedagojisi Kursu’na ister online ister yüz yüze katılarak, kurs sonunda gerçekleştirilecek E-sınavda başarılı olanlara Usta Öğreticilik belgesi düzenlenir.
Kuyumculuk alanı, ne zamandan beri Mesleki Eğitim Merkezi kapsamında yer alıyor?
3308 sayılı mesleki eğitim kanunu 1986 yılında çıkarılmış ve kapsama alınan ilk mesleklerden biri kuyumculuk olmuştur. Kapsama alınış tarihi, 16 Ocak 1993’tür. 1991 yılında açılan Muhsin Ertuğrul MEM’ de ise kuyumculuk teknolojisi, en çok belgelendirme yapılan meslek alanı özelliği taşıyor. Son zamanlarda Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı Yönetmelik uyarınca özellikle vitrin kuyumculuğu dalında denklik başvurusu yapan esnaf sayısında ciddi bir artış gözleniyor.
Belgelendirme için yüzde kaçlık bir artış var?
2019 yılında müdür olarak Muhsin Ertuğrul MEM’e atandım. Eskiden vitrin kuyumculuğunda başvuru sayısı 3-5 kişiyi geçmiyordu. Ağırlık daha çok imalat dalındaydı, şimdi ise vitrin kuyumculuğu için de denklik başvurusu yapılıyor. Her sınav döneminde vitrin kuyumculuğunda 50’nin altında sınava giren aday yok.
Geçen zamanla birlikte kalfalık ve ustalık belgelendirme süreci kolaylaştı mı?
Bilindiği üzere MEM’ler, 2016 Aralık ayında ortaöğretim kurumu vasfını kazanarak zorunlu eğitim kapsamına alındı. Öğrencilerimiz, 9. sınıftan itibaren kayıt yaparak eğitimlerine başlar, 11.sınıfın sonunda kalfalık beceri eğitimi sınavında başarılı olanlara Kalfalık belgesi verilir. 12. sınıf sonunda ustalık beceri eğitimi sınavında başarılı olanlara Ustalık belgesi verilir. Meslek Lisesi Diploma programına devam edenler fark derslerinde başarılı oldukları takdirde 12.sınıfın sonunda Meslek Lisesi diplomalarını da alırlar. Eğitim devam etmeden en az 23 yaşında olanlar ise Önceki öğrenmelerin tanınması yönergesi gereğince denklik başvurusunda bulunabilirler.
Ustalık ve kalfalık belgesi almak için okula gelmek zorunlu mu?
Yaşı en az 23 ve İşi nedeniyle eğitime katılamıyorsa çalıştığı işyerinde geçmişe dönük 5 yıl sigortalı çalışmışlığını ya da BAĞ-KUR’lu olduğunu belgelendirdiği takdirde kalfalık- ustalık belgelerini almak için denkliğe müracaat hakkı oluyor. Kalfalık için ise belge almak istediği alanla ilgili 5 yıldan az olan süreler değerlendiriliyor. Bakanlığımız, bu konuda da esnafı mağdur etmeyecek bir düzenleme yapmış. Yıl içerisinde Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık aylarında sınavlar yapılıyor. Sınavlardan önceki dönemde ise denklik müracaatları alınıyor. Örneğin; Ağustos, Eylül denkliğe müracaat edenler, ekim ayındaki kalfalık ve ustalık sınavına katılabilir. Kalfalık ve ustalıkta E- sınav şeklinde teorik sınavımız var. Başarı için teorik sınavın yüzde 40’ı pratik sınavın yüzde 60’ı baz alınıyor. İkisinin ortalaması 50 ve üzerinde ise belgeye hak kazanmış oluyor. Bir aday beceri sınavında 80 aldıysa teorik sınavdan 10 dahi alsa yeterli oluyor. Ayrıca, eğer öğrenci MEB onaylı özel kurslardan en az 756 saat kurs belgesi getirirse teorik sınavdan muaf tutuluyor. Diyelim ki 1 aylık sigorta geçmişiniz var. Geldiniz kalfalığa başvurdunuz. Sonra 5 yıla tamamladığınızda yine geldiniz, sizi ustalık sınavına alıyoruz. Ya da Kalfalık belgesini aldıktan sonra Ustalık eğitimi için Eylül ayında12.sınıfa kaydınızı yaptırıp bir yıl boyunca haftada bir gün okula gelip eğitimini alarak yılsonunda yapılacak ustalık beceri sınavından başarılı olursanız yine ustalık belgesi sahibi olursunuz.
1 yıllık eğitime gelen kuyumcu var mı?
Geçen yıl, hafta içi ve hafta sonunda kuyumculardan oluşan 3 sınıfımız vardı. 12. sınıfta sadece ustalık eğitimini veriyoruz.
Muhsin Ertuğrul MEM olarak İstanbul Kuyumcular Odası’yla yaptığınız işbirliği neleri kapsıyor?
İşbirliği Protokolümüz, İstanbul Valiliği’mizin onayıyla yürürlüğe girdi. Odamız, bizden ve Bakanlığımıza yazdığı yazıda; esnafın ticaretleri nedeniyle denklik işlemleriyle ilgili müracaatlar için okullara gidemediğini dile getirmişti. Esnaf, İKO’ya bir şekilde geldiğinden dolayı denklik müracaatlarında İKO olarak sekreterya görevi üstlenmeyi talep etmişti. Biz de baştan beri bu konuya hep olumlu yaklaştık. Esnafın İKO’ya yaptığı denklik başvuruları belgelerini incelemek amacıyla denklik müracaat tarihinin son gününden en az 10 gün önce bize gönderilmesi gerekiyor. Yasal sorumluluk tamamen bize ait. İstediğimiz belgelerin aslı ve fotokopilerini kurumumuzda bu işi yapan ilgili müdür yardımcımız görecek, daha sonra asıl belgeleri iade edecek. Geçtiğimiz haftalarda Kuyumcular Oda’mıza yaptığımız ziyarette İKO Mücevher Akademisi’nde kurulan atölyeleri inceleme fırsatımız oldu. İKO Yönetimi’nin ustalık ve kalfalık beceri sınavlarını burada yapabilir miyiz? yönünde bir talepleri oldu. Fiziki eksiklikler ve malzeme eksiklikleri tamamlandığında bu eğitimlerin Oda’mızda yapılmasının önünde bir engel yok. Beceri sınavları, okuldan görevlendirdiğimiz öğretmenler ile Oda’nın görevlendirdiği usta öğreticinin yer aldığı komisyon tarafından yapılacak. Söz konusu sınavların yapılışı tamamen bizim kontrolümüzde olacak. Yönetmelik gereği, sınav yapılan ortamın kamera ile kayıt altına alınması lazım. Bu sınavlar, denklik için Kuyumcular Odası’na başvuranlar için geçerli olacaktır. E-sınava esnafı hazırlamak ile ilgili eğer İKO bir eğitim planlaması yaparsa bu takdirde öğretmen arkadaşları da görevlendirebiliriz. Oda’mızda teorik sınava hazırlıkla ilgili akşamları olacak şekilde 2-3 saatlik E-sınava hazırlık kursları verilebilir.
Benzer işbirliğini yaptığınız başka meslek odası var mı?
Hayır yok. Meslek odası bazında bir ilk olacak. Oda’yla yapılan işbirliği bir pilot proje özelliği taşıyor. Sektörde belgesi olmayan çok esnaf var. Kapalıçarşı bölgesine yakınlığı nedeniyle Oda’mız esnafa daha hızlı ulaşıyor. Diğer yandan esnafın Oda’yla mutlaka bir şekilde işleri oluyor. Bugüne kadar belgeleri Birlik Başkanımız Sayın Faik Yılmaz imzalıyordu. Kuyumcular Odası Başkanı Sayın Mustafa Atayık, ‘Mesleğimdeki üyelerin imzasını ben atarım.’ derse bu konuda bir sorun olmaz. Kalfalık ve ustalık belgelerinde müdür olarak benim, müdür yardımcısı ve oda başkanımızın imzası olacak.
Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı yönetmeliğe göre, 31 Aralık 2021 tarihine kadar vitrin kuyumcuları, Yetki Belgesi alması gerekiyor. Yetki için istenen evraklardan biri de ustalık belgesi. Belgelendirmenin hızlandırılması amacıyla bir çalışma var mı?
Konuyla ilgili Türkiye’nin her yerinden bize talepler geliyor. Kuyumcular, İKO’ya soruyor ve Oda da bize yönlendiriyor. Şimdi müracaat edenin Ekim’de kalfalık belgesi sınavına, belgeyi kazandığı takdirde Aralık’ta ise ustalık belgesi sınavına girecek. En erken Ocak 2022’de belgesini alabilir. İKO Yönetimi, muhtemelen resmi bir yazıyla sürenin biraz daha da uzatılmasını isteyecektir. Muhsin Ertuğrul MEM olarak bu konuda bizim yapabileceğimiz bir şey yok. Esnaf, belgelerini tamamlayıp bize müracaat ederse biz, onları sınava alırız. İKO’yla yaptığımız işbirliğinin diğer meslek odaları için de bir örnek oluşturmasını bekliyoruz.
