Mücevherde Art Deco çizgileri, 1910’lu yıllarda ortaya çıksa da en parlak dönemine iki dünya savaşı arasında ulaştı. Özellikle 1920-1930 dönemi bu sanat çizgilerinin en yoğun yaşandığı yıllar olarak öne çıkıyor. Art Deco akımı, mücevherlerde gereksiz süslemeleri ortadan kaldırıp, sert geometrik çizgilerin eklenmesiyle kendini gösterir.
Gülçin Pehlivan TEZDİKER
20. yüzyılda artan siyasi gerilimlerle yaşanan çöküşlere karşı tepki olarak çok daha yüksek kaliteli mücevherlerin seri üretimi başlar. Walter Gropius ve Bauhaus hareketi ile “Sanatçılar ve zanaatçılar arasında hiçbir engel yok.” felsefesi bazı ilginç ve basitleştirilmiş biçimlere yol açar. 1925’te ortaya çıkan Art Deco akımı mücevherlerde gereksiz süslemeleri ortadan kaldırıp, sert geometrik çizgilerin eklenmesiyle kendini gösterir. Akım, modernizm ve sanayi devrimi kadınlarının da moda anlayışını oldukça etkiledi. Erkeklerin yokluğunda kadınlarda günlük hayatın içinde ağır işler yapmak zorunda kaldığı için eski dönemlerin abartılı, korseli, süslü modasından vazgeçmeyi tercih ettiler. Bu moda özgürlüğü kadınların daha önce kendileri için mevcut olmayan spor ve boş zaman aktivite yapmalarına da izin verdi. Daha özgür düz çizgiler, zarif giysiler takı sanatını da değişmeye zorladı. Ayrıca, bu dönemde başlayan arkeolojik keşifler de tasarımları etkilemeye başladı; özellikle Mısır’daki mezar buluntuları takılara yansımıştı. Trapez, yarım ay, üçgen gibi farklı elmas kesimleri görülmeye başlandı.
Dönüştürülebilir takılar
1929 borsa çöküşü kuyumculuğu etkilemedi; tam aksine devrim yaratacak boyuta geldi. Dönüştürülebilir takılar Art Deco döneminin dikkate değer özelliğidir. Elbise klipsleri, eşleşen bilezikler, çıkarılabilir parçalı küpeler gündüzden geceye farklı alternatifler sunuyordu. Malzeme olarak alüminyum ve krom, ilk kez mücevherlerde kullanılmaya başlandı. Sanat ve modern sanayi birlikteliğine vurgu yapılmaya başlanmıştı. Savaşlarla birlikte değerini kaybeden paranın yerine mücevher alımı oldukça güvenilir bir tercih haline gelmişti. Art Deco akımı, 1930’larda da devam ederek modern tasarımları günümüze kadar taşımıştır.
